Cengkeh / Kruidnagel (goud vermeil)

Cengkeh (kruidnagel) is de aromatische bloemknop van de Syzygium aromaticum-boom, oorspronkelijk afkomstig van Maluku. De bomen worden 8–12 meter hoog en de knoppen worden geoogst als ze rood kleuren.

Kruidnagel wordt wereldwijd gebruikt als specerij in vleesgerechten, marinades, warme dranken en desserts. Ze zijn ook onderdeel van bekende kruidenmengsels, zoals speculaaskruiden. De smaak wordt vooral bepaald door de stof eugenol.

Tot aan de koloniale tijd groeide cengkeh alleen op enkele eilanden in Maluku, waaronder Bacan, Makian, Moti, Ternate en Tidore. Tijdens de koloniale tijd probeerde de VOC een monopolie op cengkeh te verkrijgen. In tegenstelling tot biji pala (nootmuskaat), dat enkel op de Banda-eilanden groeide, kwam cengkeh op meerdere eilanden voor, waardoor dit lastig was. Om de monopolie te handhaven en concurrentie tegen te gaan, greep de VOC vaak naar gewelddadige middelen. Dit leidde tot bloedige uitroeiing en onderdrukking van de lokale bevolking op de cengkeheilanden. Dorpen werden platgebrand, bewoners werden gedwongen tot arbeid onder strenge controle, en verzetsgroepen werden genadeloos neergeslagen. Deze brute aanpak zorgde ervoor dat de VOC haar grip op de cengkehhandel kon behouden, maar tegen een enorme menselijke en culturele prijs.

Eén boom, genaamd Afo op Ternate, wordt beschouwd als de oudste kruidnagelboom ter wereld (350–400 jaar oud).